Ons Land in de branding

Er is geen twijfel meer: na meer dan zes maand zwalpen in een van de zwaarste stormen van zijn 180-jarige geschiedenis is België thans in de branding terechtgekomen. Het schip dreigt hulpeloos te stranden of door de zware golven te worden uiteengeslagen.
Dit is helaas geen loos SOS. De stuurlui zijn radeloos, de bemanningsleden verdwaasd en ontredderd. De menigte aan wal staat vertwijfeld en machteloos toe te zien hoe het dreigend onheil zich zal voltrekken. Enkel een ultiem radicaal manoeuvre kan het vaartuig nog behoeden voor de totale ondergang.

Dit hallucinant toneel is geen zinsbegoocheling, geen hersenschim. Dergelijke clash heeft zich nooit eerder in ons Land voorgedaan. Nooit duurde een regeringsvorming zo lang, noch was de tegenstrijdigheid van de politieke partijen zo hardnekkig en de kloof zo diep. Nooit waren de standpunten zo onverzoenlijk.

De toestand vertoont wel enige gelijkenis met de gebeurtenissen in 1936-1940, de zgn. crisisjaren van het Belgisch parlementair regime, net voor de Tweede Wereldoorlog. Ook toen lagen vooral de communautaire problemen aan de basis van de betwistingen. Nochtans waren in 1932 de wetten op het taalregime in de administratie evenals in het lager en middelbaar onderwijs goedgekeurd, in 1935 gevolgd door de taalregeling in gerechtszaken.

De agitaties van het in oktober 1931 opgerichte Verdinaso (Verbond van Dietse Nationaal-Solidaristen), van het in oktober 1933 opgerichte VNV (Vlaams Nationaal Verbond) alsook van de Rex-beweging, die voor het eerst in de verkiezingen van 24 mei 1936 een groot succes had geboekt, ondermijnden toen zelfs het parlementair regime van ons Land. De extremistische partijen, Rex ( met 21 zetels in de Kamer), VNV (met 16 zetels) en Communisten (met 9 zetels) behaalden toen gezamenlijk één vierde van de stemmen. Bovendien werd in oktober 1936 ook de toen unitaire Katholieke Partij ‘heringericht’ op grond van de Vlaams-Waalse dualiteit. De Katholieke Vlaamsche Volkspartij (K.V.V.) vormde met de Parti Catholique Social (P.C.S.) weliswaar nog het ‘Blok der Katholieken van België’, maar sloot niettemin met het VNV een federalistisch en corporatistisch beginselakkoord, dat veel gelijkenis vertoonde met een eerder aangegane overeenkomst tussen het VNV en Rex-Vlaanderen.

Men weet inmiddels ook hoe de traditionele partijen onder het (vooroorlogs) bewind van Leopold III, met verscheidene regeringen van Nationale Unie deze crisis hebben bezworen, tot bij het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog.
Er is sedertdien op communautair vlak nog heel veel veranderd, zeg maar verbeterd. Diverse regeringen hebben in de loop der jaren echter vooral oog gehad voor de regionalisering maar nagelaten tevens het federaal bestuur te verstevigen alsook de samenhorigheid en de verstandhouding van alle Belgen te bevorderen. Het resultaat hiervan was vaak een hopeloze versplintering van de bevoegdheden, waarin soms geen kat nog haar jongen terugvindt. Vele landgenoten wensen dan ook terecht een vereenvoudiging van het staatsbestel. De extremisten drijven thans echter alweer het radicalisme, de onverdraagzaamheid en onenigheid ten spits.

Koning Albert II heeft in zijn jaarlijkse kerstboodschap zijn diepe bezorgdheid over de huidige politieke toestand duidelijk te kennen gegeven. Hij achtte het deze keer zelfs nodig een ‘plechtige oproep’ tot de beleidsmensen te richten: “Iedereen is verplicht zijn verantwoordelijkheid op te nemen”, verklaarde hij. De Vorst legde meteen zelf onverbloemd het noodzakelijk hervormingsprogramma, dat in de voorbije besprekingen reeds aan bod kwam en de ruime instemming van de meeste partijen kreeg, op tafel. De Koning sprak overigens zelf zijn vertrouwen uit dat op grond hiervan een evenwichtig compromis wel degelijk mogelijk is.

Het is voor iedereen duidelijk dat er nu spoedig een einde moet komen aan de huidige impasse. De ontslagnemende federale regering heeft in het voorbije jaar op voortreffelijke wijze het Europees leiderschap waargenomen en bewezen dat ons Land in staat is andere volkeren te verzoenen. De verantwoordelijke politici dienen nu vooreerst te bewijzen dat zij ook in eigen Land schoon schip kunnen maken. Zij werden ruim zes maanden geleden overigens niet verkozen om te palaveren maar om te beslissen en te ageren. Ze dienen daarenboven na al die tijd toch te beseffen dat zij door hun getreuzel hun eigen geloofwaardigheid in het gedrang brengen en vooral het vertrouwen en de welvaart van de ganse bevolking ondermijnen.

Mochten de betrokkenen ondanks de dwingende koninklijke oproep er niet in slagen de crisis op te lossen, dan kan wellicht een noodregering of een Nationale Unie-regering tot stand gebracht worden. Nieuwe verkiezingen - die voor ’t ogenblik ogenschijnlijk door niemand wenselijk geacht worden - of een democratisch referendum zouden desnoods duidelijk het oordeel en de klare wil van de overgrote meerderheid van gans de bevolking kenbaar maken.