De kern van de ‘crisis’

De politieke leiders, de ‘ervaren’ wijzen, zelfs de Koning zijn het erover eens: ons land bevindt zich in een zware ‘crisis’. Men hoefde niet blind te zijn om de onvermijdelijke storm niet te zien aankomen. Tachtig dagen na de verkiezingen hebben de ‘onderhandelingen’ die nu ook al vijfendertig dagen aansleepten, niets opgeleverd. De palavers eindigden op een kordaat ‘non’. De Koning, die reeds herhaaldelijk diende in te grijpen, zag zich uiteindelijk genoodzaakt diverse leden van de Kroonraad te raadplegen. Prominente, doorgewinterde politici zien nog steeds niet in hoe men erin zal slagen het kluwen te ontwarren.
De tijd is gekomen voor duidelijkheid en staatszin. Wat is er aan de hand? Wat schuilt daarachter? Waar wringt het schoentje? Waar zit de kern van de ‘crisis’?
Het vertrouwen is ondergraven. Hoe kon het anders? Het begon allemaal toen de CD&V, die een reeks verkiezingsnederlagen achter de rug had, een kartel vormde met de NV-A, een overblijfsel van de Volksunie. Onder de mom van de eis tot meer Vlaamse autonomie werd hierdoor het extremistisch gedachtengoed van deze laatste nog aangezwengeld. De NV-A sprak zich steeds duidelijker uit voor het separatisme en nam aldus haar kartelpartner op sleeptouw naar steeds radicaler standpunten. Het is heus niet te verwonderen dat het vertrouwen in dit kartel, mede door enkele bedenkelijke verklaringen en dito “vergissingen van formateur Leterme, bij vele landgenoten - niet enkel Franstaligen - aan het wankelen werd gebracht. De mislukking van de formatiegesprekken is zeker niet enkel te wijten aan de halsstarrigheid van sommige Franstalige gesprekspartners; het kartel zelf heeft de echte onderhandelingen nagenoeg onmogelijk gemaakt.
De jongste evolutie van het politiek landschap vertoont enige gelijkenis met de crisisjaren van het Belgisch parlementair regime van zowat 70 jaar geleden. Hoewel de Nationale Unie-regering-Van Zeeland (1935-36) het hoofd had kunnen bieden aan de economische en financiële crisis in het land, keerde een vierde van de kiezers zich af van de traditionele nationale partijen om bij de verkiezingen van 24 mei 1936 voor Rex, V.N.V. en Communisten te stemmen. Van het grondig hervormingsplan van onze politieke instellingen, dat toen door de regering werd uitgedokterd, is, mede door het dreigend oorlogsgevaar, niet veel in huis gekomen. Op 8 december 1936 kwam echter wel een federalistisch en corporatistisch beginselakkoord tot stand tussen het Vlaams Nationaal Verbond en de toenmalige Katholieke Vlaamsche Volkspartij (K.V.V.); op 6 oktober 1936 hadden Rex-Vlaanderen en het V.N.V. al een gelijkaardig beginselakkoord gesloten, waarin de omvorming van België in een federale staat in principe werd aanvaard. Ook toen werd het land, dat aan de rand stond van de tweede Wereldoorlog, moeilijk regeerbaar. In november 1937 hebben zich niet minder dan acht formateurs gedurende een volle maand ingespannen om een regering te vormen, die het uiteindelijk toch maar zes maanden zou uithouden. De effectieve vooroorlogse regeringsperiode van Leopold III (17/23 februari 1934 - 10 mei 1940) werd gekenmerkt door niet minder dan acht regeringscrisissen.
Zo’n vaart zal het nu wel niet lopen. Toch is het hoog tijd dat de bewindslieden hun volle verantwoordelijkheid opnemen. De keuze is duidelijk: ofwel stort men België in een uitzichtloos avontuur; ofwel zet men zich schrap voor het behoud van de eenheid van het land. Heus niet alles moet bij het oude blijven. Ons land heeft dringend nood aan een staatshervorming waarvan alle Belgen beter worden; deze mag echter geen voorwendsel noch de aanloop worden van een separatistisch maneuver, waarvan de overgrote meerderheid van de bevolking niets wil weten. Het separatisme is echt geen wondermiddel tegen de uitwassen van de democratie noch een waarborg voor het behoud van onze onafhankelijkheid. De antiroyalisten hoeven zich ook geen illusies te maken: paleizen zullen er altijd zijn, ongeacht of ze koninklijk of presidentieel zijn, of onderdak bieden aan een of ander dictator. De geschiedenis leert ons wel dat het koningshuis, ondanks alle ‘crisissen’, steeds de behoeder en de steunpilaar is geweest van de eenheid en de welvaart van het land.