2/ De vertrouwensbreuk

Wat is de oorzaak van deze ‘formatiecrisis’ (o ironie, ze duurt nu al zes maanden, d.i. evenveel dagen als het aantal jaren van onze vaderlandse geschiedenis)? Wij hebben het er reeds eerder over gehad (Opinie 8 De kern van de crisis). Sedert augustus is het probleem alsmaar toegenomen. Hoe kon het anders? Als vier partijen straks samen op pad moeten, drie vooruit en één achteruit, dan wordt dit op zijn best een ‘sur place’; als die ene daarenboven innerlijk verdeeld is en elke partner een eigen eindbestemming op het oog heeft, dan kan het niet lukken. Zo simpel is dat. Als die ene partij dan nog de voortrekker wenst te zijn en zijn wil aan de andere drie wil opleggen, dan eindigt dit onvermijdelijk op een getouwtrek van jewelste. Je mag dan al gelukkig zijn als ze niet slaags geraken. Als er onderweg dan nog slagen onder de gordel uitgedeeld worden, zoals de eenzijdige ‘afhandeling’ BHV en de niet-benoeming van de burgemeesters, dan zit het er gegarandeerd bovenop. Ga dan maar kletskoek vertellen over ‘goed bestuur’, niemand gelooft je nog.

De vertrouwensbreuk is niet alleen tot stand gekomen tussen de ‘coalitie’-partijen, maar ook - en dit is heel wat erger - tussen het kiezerskorps en alle partijen. Het is toch voor iedereen duidelijk (menige opiniepeilingen tonen het aan) dat de programma’s van de meeste partijen niet (meer) overeenstemmen met de mening van hun kiezers. Het is toch evident dat, wanneer alle opiniepeilingen aantonen dat slechts zes procent van alle Belgen instemt met de splitsing van België, het niet logisch is dat de partijen die openlijk opkomen voor het separatisme samen toch zowat 30 procent van de stemmen behalen. Die partijen poneren dus standpunten die zij slechts delen met een klein part van hun achterban. Als die partijen dan nog veel meer kabaal maken dan wat ze feitelijk vertegenwoordigen, dan bekomt men een totaal vals beeld van wat de mensen eigenlijk nauw aan ’t hart ligt. Hoe is dit verklaren? Heel eenvoudig, omdat de meeste mensen stemmen overeenkomstig hun alledaagse noden, en dat is ook normaal. Wie zijn dan de bedriegers? De partijen die onder de druk van een kleine kern fanatici, een ‘eigen discours’ aan hun kiezers opdringen, uit eigenbelang.
Er is ook een vertrouwensbreuk ontstaan tussen de pers en het lezerspubliek. De zgn. vrijheid en onafhankelijkheid van de pers is een waardevolle zaak die dient gekoesterd te worden als een van de hoekstenen van onze democratie. Toch valt niet te ontkennen dat deze vrijheid vaak wordt misbruikt om sommige feiten of personen buitenmate in de verf te zetten of af te breken. Krantenlezers hebben bv. kunnen vaststellen dat het boegbeeld van de NVA in de formatiegesprekken de laatste weken bijzonder veel in de picture gekomen is. Ergens is dat te verantwoorden door het feit dat hij inderdaad de voornaamste dwarsligger was; de manier waarop hij doorgaans aan bod gebracht werd gaf nochtans te kennen dat de vorming van een nieuwe regering zou afhangen van zijn welbehagen. Dit was buiten alle verhouding als men beseft wie en wat hij wel vertegenwoordigt.
Een andere flagrante blunder was de mededeling van een reporter in De Zevende Dag op zondag 18 november. Hij meldde bij het begin van de uitzending dat er amper 5.000 deelnemers waren aan de ‘Mars op Brussel voor België’. Deze ‘telling’ werd later in de uitzending niet rechtgezet. Wat later maakte de rijkswacht al bekend dat er 35.000 deelnemers waren. Ooggetuigen hebben mij nadien verzekerd dat er nog een pak meer waren, wellicht bijna 100.000. Ik weet nu wel beroepshalve dat een raming van de deelnemers aan een betoging altijd een riskante klus is. De wat smalende raming in de doorgaans erg op objectiviteit gestelde Zevende Dag alsook de bemerking dat het vooral om Franstaligen ging (wat ’s anderdaags door diverse bladen flink werd genuanceerd), roept vragen op betreffende de betrouwbaarheid van onze staats-TV.

Het schaamteloos aanslepen van het formatieberaad en vooral het spektakel dat de acteurs ten tonele gebracht hebben, heeft de vertrouwenskloof tussen een aantal politici en het volk tot een afgrond gebracht. Hoe is het gods mogelijk dat enkele nochtans verstandig geachte leiders er zo’n boeltje van maken? De wereld vraagt zich af of we gek geworden zijn. Komaf met die zaak! Opruimen dat goedje!
Iedereen beseft wel dat het niet gemakkelijk is. Iedereen beseft ook dat men het niet gemakkelijk heeft gemaakt! Het bestuur van een klein maar voortvarend land als het onze is middelerwijl een van de meest ingewikkelde staatsstructuren ter wereld geworden. Aanpakken dus!

Er is, na de teraardebestelling van ‘het Menu’, gelukkig weer licht aan het einde van de tunnel. De uittredende premier, de ‘Conventie’: ze krijgen hun kans om het land weer op de sporen te trekken. Doen! En de Koning? Iedereen beseft nu wel wat hij betekent: de rots in de branding! De brallende voorstanders van de ‘ceremoniële functie’ staan er sprakeloos naar te kijken.